SKDM (CBAM) Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması

Karbon emisyonlarını azaltarak çevresel sürdürülebilirliği desteklemek amacıyla Avrupa Birliği öncülüğünde hazırlanan düzenleyici tedbirler uygulanmaya devam etmektedir. İklim değişikliğiyle mücadelenin desteklenmesini amaçlayan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması da yine Avrupa Birliği tarafından düzenleyici bir tedbir olarak geliştirilmiş, yenilikçi araçlardan biridir. Peki, bu yenilikçi araç Avrupa Birliği’nin karbon emisyonlarının azaltılması hedefine ulaşılmasında ne kadar başarılı olacaktır?

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) Nedir?

Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) ya da Türkçede bilinen adıyla Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), karbon kaçağı riskinin azaltılması ve emisyon azaltım hedeflerinin desteklenmesi amacıyla 1 Ekim 2023 tarihinde Avrupa Birliği tarafından yürürlüğe konulmuştur. Bugün karbon ayak izinin azaltılması için en temel araçlardan biri olarak kabul gören SKDM, AB Emisyon Ticaret Sistemi’nin (ETS) revizyonlarıyla tamamlanmıştır.

SKDM ile amaçlanan, üretilen mallarla ithal edilen mallar arasındaki karbon maliyetlerini dengelemektir. Daha basit bir tanımla SKDM ile AB bünyesinde bulunan üreticilerin karşılaştığı karbon maliyetleri, AB dışındaki üreticilere de uygulanır. Bu sayede karbon kaçağının önlenmesi ve Avrupa Birliği’nin artan yeşil dönüşüm maliyetleri karşısında rekabetçi olmaya devam edebilmesi amaçlanır.

Yoğun karbon içeren üretim faaliyetleri Avrupa Birliği içerisinde katı düzenlemelere tabidir. Karbon kaçağı da bu üretim faaliyetlerinin, düzenlemelerin daha yumuşak olduğu ülkelere kaymasıdır. İşte Avrupa Birliği yürürlüğe koyduğu SKDM ile bu durumun önüne geçmeyi ve iklim değişikliğine karşı verilen mücadeleyi tüm dünyada teşvik etmeyi amaçlar.

2023 ve 2025 yılları arası SKDM için bir geçiş dönemi olarak belirlenmiştir. Yani yurt dışından ürün ya da hizmet getiren tüm ithalatçılar, karbon emisyonu verilerini 2025 yılı sonuna kadar yalnızca raporlamakla yükümlüdür. Fakat 2026 yılı itibarıyla belirlenen sektörlerdeki tüm ithalatçılar SKDM sertifikalarını almak zorundadır. Başlangıç olarak çimento, demir, çelik, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen sektörleri SKMD’ye tabi tutulmuştur.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Raporlama Tarihi

Avrupa Komisyonu tarafından yapılan 13 Aralık 2022 tarihli açıklamaya göre ithalatçılar her yıl, bir önceki yıl AB’ye ithal edilen malları ve bu malların içerdiği gömülü karbon miktarını beyan etmek zorundadır. Söz konusu beyan ETS kurallarına göre belirlenecek bir takvime göre gerçekleştirilecektir. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı web sitesinde yer alan habere göre bu tarih 31 Mayıs olarak belirlenmiştir.

İthalatçıların söz konusu tarihte ithal edilen mallardaki karbon miktarını beyan ettikten sonra bu miktara karşılık gelen sayıda sertifika satın almaları gerekecektir. Sertifikaların fiyatı da ETS sistemindeki haftalık ortalama fiyata bağlı olarak belirlenecektir. Elbette bu sistem henüz tam anlamıyla yürürlüğe girmiş değildir ve şimdilik sadece raporlama aşamasındadır. Dolayısıyla şu anki işleyiş Avrupa Komisyonu tarafından gözden geçirilmektedir. Tüm incelemelerin tamamlanmasının ardından başka sektörlerin ve ürünlerin de değerlendirilmesi yapılarak mekanizma kapsamına dâhil edilmesi planlanmaktadır. AB, SKDM’nin de katkısıyla 2050 yılına kadar karbon-nötr olma hedefine ulaşmayı amaçlamaktadır.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Neden Önemlidir?

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması hem çevresel hem ekonomik açıdan kritik bir öneme sahiptir. Karbon kaçağı riskinin minimize edilmesi SKDM’nin temel avantajlarından biridir. Bunun yanı sıra SKDM’nin neden önemli olduğunu şu şekilde listeleyebiliriz:

• SKDM iklim kriziyle mücadelede faydalanılabilecek küresel ölçekli bir araçtır. Sürdürülebilir üretim uygulamalarını teşvik ederek AB’yi karbon-nötr olma hedefine ulaştırabilir.
• SKDM sayesinde Avrupa Birliği içerisinde faaliyet gösteren üreticiler dünyanın geri kalanıyla rekabet etmeye devam edebilir. Bu sistemle hem AB hem AB dışı üreticiler arasında bir karbon maliyeti dengesi kurulduğundan haksız rekabet de önlenmiş olur.
• Tüm ürünlerdeki karbon içeriklerinin düzenli olarak raporlanıyor olması, şeffaf ve hesap verebilir bir anlayışı da beraberinde getirir. Böylece hem tüketiciler hem yatırımcılar hangi ürünlere yönelmeleri gerektiği konusunda daha doğru kararlar verebilir.
• SKDM ile daha yeşil, daha sürdürülebilir ve gelecek nesillere gönül rahatlığıyla bırakılabilecek bir gezegen hayaline bir adım daha yaklaşılabilir.

Kaç Adet SKDM Sertifikası Alınacağı Nasıl Belirlenir?

Bir ithalatçının kaç adet SKDM Sertifikası alması gerektiğini belirlemek için öncelikle ürüne gömülü her 1 ton CO2 eş değeri sera gazı emisyonu hesabının yapılması gerekir. Bu noktada ithal edilen söz konusu ürünler için SKDM Tüzüğü Madde 7 çerçevesinde hesaplanan ve Madde 8 çerçevesinde doğrulanan belirli miktarlar söz konusudur. Ürüne gömülü sera gazı emisyonu, elektrik için megavat saat başına ton karbondioksit eşdeğeri emisyon miktarıyken diğer ürünler için 1 ton ürün başına ton karbondioksit eşdeğeri emisyon miktarı şeklinde ifade edilir.

Kısacası ithalatçılar ithal ettikleri ürünlerin oluşturduğu her 1 ton CO2 eş değeri sera gazı emisyonu için 1 adet SKDM Sertifikası almak zorundadır. SKDM 2026 yılında tam olarak uygulamaya başlandığında ödenecek SKDM Sertifikası fiyatı AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) üzerindeki güncel karbon fiyatı baz alınarak yapılacaktır.

Geçiş Döneminde Yapılan Raporlamada Hangi Bilgiler İstenebilir?

Bu dönemde AB ithalatçısı şu bilgilerin paylaşılmasını isteyebilir:

• İhraç edilen ürün miktarı, CN kodu bazında ürün türü ve menşe ülke gibi ürüne ait bilgiler,
• Firma adı, firmanın adresi, konumu gibi üretim tesisine ilişkin bilgiler,
• Üretim süreciyle ilgili bilgiler,
• Emisyon verisi,
• Üretimin yapıldığı ülkede geçerli olan karbon ücretleri.

Daha Yaşanabilir Bir Dünya İçin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması

Tüm dünyada hükümetler ve parlamentolar tarafından karbon ayak izinin en aza indirilmesi, mümkünse sıfırlanması konusunda önemli adımlar atılmaktadır. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması da bu adımlardan biridir. Kurumsal işletmelerin de bu hedefe yönelik stratejiler geliştirmesi hayati önem sahiptir.

Siz de kurumsal firmanızın karbon ayak izini en aza indirmek istiyorsanız ilk olarak ortaya çıkan karbon emisyonunun miktarını iyi analiz etmelisiniz. QuickCarbon olarak karbon ayak izinin doğru hesaplanarak raporlanması için çözümler sunuyor, geliştirdiğimiz yazılımla kurumsal işletmelerin karbon-nötr stratejileri geliştirmesine katkı sağlıyoruz. ISO 14064-1:2018 standardına ve GHG Protocol’üne göre hesaplama, raporlama yapan yazılımımız hakkında detaylı bilgi almak için bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz.