SBTI Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi 

Dünyanın her geçen gün daha fazla ısınması doğaya, türlere ve ekonomiye ciddi zararlar veriyor. Isınmaya neden olan karbon emisyonlarının büyük bir kısmından ise şirketler sorumlu. Dünyanın daha fazla ısınmaması adına şirketlerin sıfır karbon emisyonu hedefleri belirlemeleri ve bu hedeflere ulaşmak için hızlı aksiyonlar almaları da son derece kritik. Bu noktada SBTi olarak adlandırılan Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi, sıfır karbon emisyonu hedefleri belirlemede zorlanan şirketler için yol haritası çıkaran ve şirketlerin yaptığı hamleleri değerlendiren bir girişimdir.  

Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi (SBTi) Nedir? 

Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi (SBTi); Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi, Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI), Karbon Saydamlık Projesi (CDP) ve Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) arasındaki bir iş birliğidir. SBTi, 2015 yılında şirketlerin ve finans kuruluşlarının Paris Anlaşması hedefleri ışığında sera gazı (GHG) emisyonlarını azaltma stratejilerini belirlemelerine yardımcı olmak için kuruldu. Bu girişimin küresel ekibi paydaş kuruluşlardan gelen kişilerden oluşur. Başta Amazon, Bezos Earth Fund, IKEA Vakfı ve Rockefeller Brothers Fund olmak üzere çeşitli vakıflar tarafından fonlanan girişime, bilime dayalı hedefler belirlemek amacıyla çok sayıda şirket de dâhil oldu. 

SBTi, 2030 yılından önce emisyonları yarıya indirmeyi ve 2050’ye kadar da emisyonların sıfıra ulaşmasını amaçlar. Şirketleri destekleyerek karbon emisyonu hedeflerine ulaşma süreçlerini hızlandırır. Bir yandan bilime dayalı hedefler belirlerken diğer yandan en iyi uygulamaları tanımlayarak şirketleri teşvik eder. Şirketlerin net sıfır ekonomiye geçişte rekabet gücünü artırmayı hedefler. Ayrıca şirketlerin karbon emisyonlarını azaltma sürecinde önündeki engelleri azaltmak için gerekli kaynakları ve rehberlik hizmetini de sunar. Şirketlerin hedeflerini bağımsız olarak değerlendirip onay verir. 2024 yılının ilk yarısı itibarıyla 3000’in üzerinde şirket sıfır karbon emisyonu taahhüdünde bulunmuş ve 8000’in üzerinde şirket de sıfır karbon emisyonu hedeflerine ulaşmak için harekete geçmiştir. 

Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi Nasıl Çalışır? 

SBTi, Paris Anlaşması ilkelerini temel alarak gezegenin sıcaklığının sanayi öncesi dönemle mukayese edildiğinde 1,5 derecenin üzerine çıkmamasını sağlamayı amaçlar. Bu amaca ulaşmak için de bilimden faydalanır. Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi’nin şirketler ve finansal kuruluşlar için aldığı aksiyonlar şu şekilde sıralanabilir:  

Eylem Planları İçin Bir Çerçeve Oluşturma 

İş dünyası ya da endüstri devleri için belirli bir zaman aralığı içerisinde iklim hedeflerini hayata geçirebilecek eyleme dökülebilir planlar geliştirmek çoğu zaman zordur. Bu noktada SBTi devreye girer ve şirketlerin net sıfır ekonomiye geçiş yapabilmeleri için izlemeleri gereken yolu açıkça tanımlar. Karbon emisyonlarının azaltılması konusunda eyleme geçirilebilir önerilerde bulunur.  

Rehberlik ve Doğrulama 

SBTi, şirketlere hangi sektörde faaliyet gösterdikleri fark etmeksizin sıfır karbon emisyonu hedeflerine ulaşmak için nasıl çalışmaları gerektiği konusunda rehberlik sunar. Aynı zamanda hem halka açık hem özel şirketlere hayata geçirilmiş olan sıfır karbon emisyonu hedefleri için resmî doğrulama sağlar. 

Şeffaflık 

SBTi küresel ekonominin canlanmasında pay sahibi olan şirketleri, çevreye olumsuz etkileri konusunda sorumluluk almaya ve şeffaf olmaya teşvik eder. Karbon emisyonlarının azaltılması için hedeflerin belirlenmesinin yanı sıra şirketlere risk yönetimi, yatırımcılara ulaşma, sürdürülebilir olma ve rekabet avantajı elde etme gibi konularda da destek sağlar.  

Bilimsel Tabanlı Hedef Belirleme Süreci 

Farklı sektörlerde yer alan şirketlerin hedeflemesi gereken noktalar belirlenmiştir. Tüm şirketler, SBTi tarafından yayınlanan veri kitapçığı üzerinden hedeflenmesi gereken noktaları inceleyebilir.  

Net sıfır standardını benimseyen kuruluşların kısa ve uzun vadeli bilim temelli hedefler belirlemeleri gerekir. Kısa vadeli hedefler, şirketlerin gelecek 5-10 yıl içerisinde karbon emisyonlarını azaltmak için atabilecekleri adımları net bir şekilde belirtir. Bu hedeflere ulaşmak gelecekte sıfır karbon emisyonu hedefi belirlemek isteyen şirketler için bir ön koşuldur. Uzun vadeli hedefler de şirketlerin sıfır karbon emisyonu hedefine ulaşmak için ihtiyaç duydukları emisyon azaltma derecesini gösterir. Enerji sektörü 2040, diğer sektörler de en geç 2050 yılına kadar bu hedeflere ulaşmakla yükümlüdür. 

Bilimsel Tabanlı Hedef Belirleme Adımları 

Şirketler için bilimsel tabanlı hedef belirleme süreci 5 adımdan oluşur. Bu adımlar şunlardır:  

• Taahhüt: Şirketler, Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi’ne katılıp karbon emisyonlarını azaltmak için öncelikle bilime dayalı hedeflere olan bağlılıklarını gösteren bir taahhüt mektubu gönderir.  
• Geliştirme: Karbon emisyonlarını azaltmak için SBTi kriterlerine uygun bir plan geliştirmeye başlar. Şirketlerin bu noktadan itibaren hedeflerini sunmaları için 24 ayları bulunur. 24 ay içinde hedeflerini sunmayan şirketler gösterge panelinde “Taahhüt kaldırıldı.” olarak tanımlanır. 
• Başvuru: Şirketler hedeflerinin resmî onay alması için başvuruda bulunur. Ekip başvuruyu inceler. Ardından olumlu ya da olumsuz bir geri bildirim sağlar. 
• Duyuru: Ekip tarafından onaylanmış olan hedefler hem tüketicilerle hem paydaşlarla paylaşılabilir. Eğer bu hedefler 6 ay içinde paylaşılmazsa başvuru yeniden gözden geçirilmeye alınır.  
• Açıklama: Şirketler hedefleri doğrultusundaki ilerlemeleri takip eder ve yıllık olarak kamuoyuyla paylaşır. 

İşletmelerin sahip olduğu ve kontrol ettiği kaynaklardan ortaya çıkan doğrudan emisyonlar kapsam 1; bir kuruluşun ya da firmanın kullanmak amacıyla tedarik ettiği enerji kaynaklı dolaylı emisyonlar kapsam 2 olarak değerlendirilir. Kapsam 3 de şirketin kendi üretmediği fakat faaliyetleri sonucu ortaya çıkan diğer dolaylı emisyonları ifade eder. Bu emisyonlar, kapsam 2 kategorisine girmeyen diğer tüm dolaylı emisyonlardır. Bu kapsamları bilmek bir hedefin bilimsel tabanlı hedef olarak değerlendirilmesi için gereken şartlara uygunluk açısından önemlidir. 

Bir hedefin bilimsel tabanlı hedef olabilmesi için 2022 yılının temmuz ayı itibarıyla şu şartlara uygun olması gerekir:  

• Kapsam 1 ve kapsam 2 emisyonları için küresel ısınmayı 1,5 dereceyle sınırlama hedefine uygunluk, 
• Kapsam 3 için 2 derecenin çok altı hedefine uygunluk, 
• Kapsam 1 ve kapsam 2 emisyonlarını içermesi, 
• Toplam emisyonlar arasındaki oran %40 ya da üzerindeyse kapsam 3 emisyonlarını da içermesi. 

Bu kapsamlar şöyle basit bir örnekle açıklanabilir: SBTi kapsamında koymuş olduğu hedeflere ulaşmak için yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi hızlandıran şirketler kapsam 2 emisyonlarını azaltırken tedarik ve dağıtım süreçlerinde verimlilik artışı sağlayan şirketler de kapsam 3 emisyonlarını azaltabilir. 

Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi Neden Önemlidir? 

Karbon emisyonlarının yükselmesine bağlı gelişen iklim değişikliği yalnızca insanlara, hayvanlara ve doğaya değil, ekonomiye de oldukça ciddi zararlar veriyor. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nde de ortaya konulduğu üzere dünya bugün çok daha sıcak olma eğiliminde. Bu nedenle sera gazı emisyonlarının çok hızlı bir şekilde azaltılması ve bunun için de küresel bir mücadele verilmesi gerekiyor.  

Bugün sera gazı emisyonlarının büyük bir kısmının sorumluluğu şirketlere aittir. Bu nedenle şirketlerin atacağı adımlar çok daha kritik bir öneme sahip. Şirketler karbon emisyonlarının azaltılması için bilime dayalı hedefler geliştirdiğinde birtakım avantajlara sahip olabilir. 

Bu avantajlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: 

• Şirketlerin SBTi hedeflerine ulaşabilmeleri için yenilebilir enerji kaynakları, atık yönetimi ve enerji verimliliği gibi alanlarda yatırım yapmaları gerekir. Bu da şirketlerin faaliyetlerini çok daha verimli ve sürdürülebilir şekilde devam ettirmesi için yeni teknolojiler geliştirmelerine yardımcı olur.  
• SBTi sayesinde inovatif aksiyonlar alan şirketler sektördeki rakiplerinden farklı bir noktada konumlanarak pazardaki paylarını artırabilir. Sunulan ürünlerin ve hizmetlerin daha sürdürülebilir olmasıyla birlikte çevresel duyarlılığı bulunan tüketiciler nezdinde de itibar kazanılabilir. 
• Yenilikçi çözümleriyle karbon emisyonlarını azaltmayı başarmış olan şirketler yeni iş modelleri geliştirme ya da yeni pazarlarda konumlanabilme konusunda çok daha başarılı olur. Karbon emisyonlarının azaltılması konusunda danışmanlık vermek söz konusu iş modellerinden biridir. 
• Sıfır karbon emisyonu hedeflerine ulaşmak için adım atan şirketler finansal kuruluşlar tarafından daha fazla dikkate alınabilir. 
• Gelecekte karbon emisyonlarıyla ilgili olarak yapılacak düzenlemelere maruz kalma riski azalır. 

Şirketler sıfır karbon emisyonu hedeflerine ulaştığında yalnızca ekonomik bir büyüme sağlamakla kalmaz. Bu hedeflere ulaşmanın ekosistemler, biyoçeşitlilik, yoksulluk, adalet ve toplumsal refah gibi kavramlar üzerinde de olumlu etkileri bulunur.  

Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi, 2015 yılında başlamış bir proje olmasına rağmen ivmeli bir büyüme yaşadı ve pek çok şirketi karbon emisyonlarının azaltılması süreçlerine dâhil olmaları için teşvik etti. Girişim tarafından paylaşılan bilgilere göre her ay yüzün üzerinde firma ve kuruluş, bu girişime katılmak için başvuruda bulunuyor. Bu da aslında Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi’nin sıfır karbon emisyonu hedeflerine ulaşmak konusunda ne kadar başarılı olduğunu göstermeye yetiyor.  

Bilimsel Tabanlı Hedefler Girişimi Ne Kadar Başarılı Oldu? 

QuickCarbon olarak karbon emisyonlarını azaltmak için adım atmak isteyen şirketlerin yanında duruyoruz. ISO 14064-1:2018 Standardı ve GHG Protocol’e uygun olarak geliştirdiğimiz yazılımımızla şirketlerin kurumsal ayak izini hesaplayarak raporlar hazırlamalarını mümkün kılıyoruz. Siz de QuickCarbon ile kurumsal ayak izinizi hesaplayabilir, karbon emisyonlarının azaltılması için gerekli adımları atabilirsiniz.