Sürdürülebilir Moda Anlayışı Nedir?

Moda sektörü sınırlı kaynakların hızlı tüketimine, çevre ve insan sağlığı için tehdit oluşturan atıkların oluşumuna ve doğal dengenin bozulmasına neden olacak birtakım etkilere sahip. Sürdürülebilir moda, sektörün bu olumsuz etkilerinin azaltılması için ekolojik ve sosyal açıdan sorumlu bir anlayış geliştirmeyi amaçlar. Dünyanın doğal dengesini korumak ve gelecek nesiller için daha yaşanabilir bir dünya bırakmak için moda endüstrisinde sürdürülebilir uygulamaların önemini ve yollarını detaylıca inceleyelim.

Sürdürülebilir Moda Nedir?

Sürdürülebilir moda ekolojik bütünlük ve sosyal sorumluluk temelinde karbon nötr bir moda sektörü yaratmayı hedefleyen bir anlayıştır. Üretimden tüketim aşamasına, dağıtımdan ürünlerin atık hâle gelmesine kadar tüm ürün yaşam döngüsünü kapsar.

1990’lardan itibaren gelişen “fast fashion” yani hızlı moda akımı moda sektörünün çevresel etkilerinin artmasına yol açmıştır. Hızlı moda kavramı son moda trendlerine hızlı şekilde yanıt vermek için kullan-at ürünlerin üretilmesini amaçlar. Giyim sektöründe çok sayıda ürünün seri şekilde üretilmesinin ve yine seri şekilde tüketilmesinin önünü açar.

Sürdürülebilir modaysa endüstriyi ve tüketicileri hızlı moda modelinden uzaklaştırmayı ve daha sürdürülebilir uygulamalara yönlendirmeyi amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu yönüyle kavram, “sürdürülebilir moda”dan ziyade “daha sürdürülebilir moda” olarak nitelendirilebilir.

Hızlı Moda Sektörünün Çevreye Verdiği Zararlar Nelerdir?

Hazır giyim, moda ve tekstil sektörü petrol endüstrisinden sonra en çok kirliliğe yol açan sektördür. Yapılan araştırmalar moda endüstrisinin dünyanın en büyük ikinci su tüketicisi olduğunu ve küresel karbon emisyonlarının %2-8’inden sorumlu olduğunu gösterir.

Moda endüstrisinin ve hızlı moda anlayışının çevresel etkileri şöyle sıralanabilir:

• Atık Su Oluşumu: Hazır Giyim ve Moda Sektörü Küresel Atık İstatistikleri (2020)’ye göre moda sektörü küresel atık suların %20’sini üreterek su kaynaklarının ve okyanusların kirlenmesine sebep olur.
• Pamuk Üretimi: Bir tişört ve bir kot pantolonun üretimi için gereken 1 kilogram pamuğun üretilmesi için 20 bin litre suyun kullanılması gerekir. Ayrıca pamuk tarımında kullanılan pestisitler suyu, toprağı ve havayı kirleterek insanların ve diğer canlıların sağlığı için riskler oluşturur.
• Polyester Üretimi: Kumaş üretiminde kullanılan polyester gibi sentetik liflerin üretiminde ham petrol kullanılır. Bu sebeple polyester kıyafet üretiminin karbon ayak izi oldukça büyüktür.
• Temiz Suların Kirletilmesi: Polyester kıyafetler çamaşır makinesinde yıkandığında plastik mikro elyaflar döker. Çok küçük olduğu için filtrelenemeyen bu maddeler çözünmeden sulara karışır ve denizlerdeki canlılar tarafından tüketilir. Son aşamada bu canlıların tüketimi yoluyla insan sağlığını da tehdit eder.
• Ekosistem Üzerindeki Etkiler: Üretim sürecinde kullanılan ve yer altı su kaynaklarını kirleten toksik boyalar ve ağır metaller biyolojik çeşitliliğe zarar verir.
• Kimyasal Madde Kullanımı: Cıva, krom ve kurşun gibi toksik maddeler tekstil sektöründe yıkama ve boyama aşamalarında kullanılır. Ardından genellikle doğaya karışarak insan sağlığı ve çevre için riskler oluşturur. Okyanuslara düşen mikroplastik kayıplarının yaklaşık %9’unun moda endüstrisinden kaynaklı olduğu düşünülüyor.
• Sera Gazı Emisyonu: Sektörde kullanılan ham maddeler ve üretilen ürünler farklı ülkeler arasında çok uzun yol kat eder. Bu ulaşım süreci yoğun sera gazı salınımına sebebiyet verir.
• Atık Ürünler: Kullanılmayan tekstil ürünlerinin çoğu çöpe atılır veya yakılır. Sadece yaklaşık %1’lik kısmı geri dönüşüme katılır. Atılan kıyafetler 200 yıldan daha uzun süre çöplüklerde kalabilir ve bu sürede ayrışarak karbondan daha tehlikeli bir sera gazı olan metanın yayılmasına yol açabilir. UNEP, hiçbir şey değişmezse 2050 yılına kadar moda endüstrisinin Dünya’nın karbon bütçesinin dörtte birini tüketeceğine dikkat çekiyor.
• Çalışma Koşulları: Tekstil işçileri dünyanın birçok yerinde son derece düşük ücretlerle çalışır ve genellikle çalışma saatleri son derece uzundur.
• Cilt Sağlığı: Fiyat kaygısı sebebiyle kalite standartlarını gözetmeden, yoğun kimyasal kullanarak üretilen kıyafetler alerji, kaşıntı ve kızarıklık gibi beklenmedik etkilere yol açabilir.

Daha Sürdürülebilir Moda Nasıl Uygulanır?

Sürdürülebilir moda hem sektördeki çalışma şartlarının iyileştirilmesi gibi sosyal konuları hem atık akışını ve sera gazı emisyonlarını azaltma gibi çevresel amaçları kapsar. Bu sebeple hem üreticilerin birtakım uygulamaları hem bireylerin bilinçli tüketim alışkanlıkları daha sürdürülebilir moda yaklaşımına katkı sağlayabilir.

Sektörün büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda moda sektöründeki sürdürülebilirlik uygulamalarının sosyal ve çevresel gelişimi önemli ölçüde etkileyebileceği anlaşır.

Üreticiler İçin Daha Sürdürülebilir Moda

Sürdürülebilir modaya katkı sağlamak için kurumsal olarak yapılabilecekler şöyle sıralanabilir:

• Tüm süreçlerde yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek,
• Enerji verimliliğini artıran ve su kullanımını azaltan teknolojiler kullanmak,
• Üretim sürecinde karbon ayak izini düşürmek,
• Üretim malzemelerinin verimli şekilde kullanılmasını sağlayarak atık miktarını azaltmak,
• Kaliteli malzemeler kullanarak zamansız ürünler üretmek,
• Çalışma koşullarını iyileştirmek ve etik üretim standartlarını sağlamak,
• Çeşitli projeler yürüterek geri dönüşüm ve sürdürülebilir moda pratikleri konusunda tüketicileri bilinçlendirmek.

Tüketiciler İçin Daha Sürdürülebilir Moda

Sürdürülebilir modanın bir parçası olmak için bireysel olarak yapılabilecekler şöyle sıralanabilir:

• Uzun süreli kullanım imkânı sağlayan kaliteli ürünler satın almak,
• Ürünü satın almadan önce gerçekten o ürüne ihtiyaç duyulup duyulmadığını düşünerek bilinçli tüketim yapmak,
• Polyester gibi sentetik lifler yerine organik pamuk ve keten gibi doğal malzemelerle üretilen kıyafetleri tercih etmek,
• Sürdürülebilirlik kapsamında çevre dostu üretim yapan markaları öğrenmek ve onlara yönelmek,
• Geri dönüştürülmüş kumaşlardan üretilen kıyafetleri veya ikinci el kıyafetler satın almak,
• Beden değişimi gibi çeşitli sebeplerle artık kullanılmayan ürünleri ikinci el mağazalarına bırakmak, ihtiyacı olan kimselere vermek ya da kurumlara bağışlamak,
• Kullanılamaz hâle gelen kıyafetleri belirleyerek atık giysi kumbarası gibi noktalara bırakmak.

Sürdürülebilir Moda Uygulamaları Neden Önemlidir?

Sürdürülebilir moda uygulamalarının olumlu sonuçları hem doğal kaynakların hem insan sağlığının korunması açısından büyük öneme sahiptir.

Doğa dostu üretim ve tüketim tercihleri yapmanın faydaları şöyle sıralanabilir:

• Kıyafet ve aksesuar gibi ürünlerin üretiminden kaynaklanan çevresel etkileri azaltmaya yardımcı olur. Atık miktarının azalmasını sağlayarak doğal kaynakların ve ekosistemin korunmasına katkı sağlanır.
• Toprağın zehirlenmesi ve çöplüklerin plastikle dolması gibi etkiler önlenerek temiz bir geleceğin oluşumu desteklenir.
• Yenilenebilir ve kimyasal içermeyen malzemelerin kullanılması enerji, su ve toprak gibi değerli kaynakların korunmasına yardımcı olur.
• Sürdürülebilir moda genellikle yerel kaynakların ve üretim tekniklerinin kullanılmasını teşvik eder. Bu sayede uzun mesafeli taşımacılığın sebep olduğu karbon emisyonları azalır ve yerel ekonomiler desteklenmiş olur.
• Organik ve kaliteli kumaşlar cilt sağlığını korumak için daha iyi seçeneklerdir. Sürdürülebilir moda uygulamaları sayesinde tüketiciler daha kaliteli ve sağlıklı ürün seçeneklerine ulaşabilir.
• Ürünlerin dayanıklılığı ve uzun ömürlü olması uzun vadede maliyet tasarrufu sağlar. Kaliteli giysiler sık sık alışveriş yapma ihtiyacını azaltır, böylece atık kıyafet miktarı da azalır.
• Tasarımcıların hem sürdürülebilir hem şık kıyafetler tasarlaması için gereken yaratıcılığı destekler. Çevre dostu yeni moda trendleri ortaya çıkabilir.
• Tekstil sektörü çalışanları için daha sağlıklı bir çalışma ortamı, daha iyi ve güvenli çalışma şartları sağlanır.

Siz de her alanda daha sürdürülebilir faaliyetler gerçekleştirmek istiyorsanız QuickCarbon olarak sunduğumuz yazılımımız size yardımcı olabilir. Yazılımımız sayesinde herhangi bir danışmanlık hizmetine ihtiyaç duymaksızın ISO 14064-1:2018 Standardı ve GHG Protocol’üne uygun olarak hazırlanan hesaplamalarla kurumsal ayak izinizi raporlayabilirsiniz. Elde ettiğiniz verilerden yola çıkarak sürdürülebilirlik alanında stratejiler geliştirebilirsiniz.