Artan nüfus ve genişleyen endüstriyel faaliyet alanları, su kaynaklarının aşırı miktarda ve yarını düşünmeksizin kullanılmasına neden olmuş durumda. Fakat hem günlük yaşantıda hem endüstriyel faaliyetlerde kullanılan suyun gezegen üzerindeki etkileri görmezden gelinmemeli. Bu nedenle bireylerin ve şirketlerin tüketilen suyun miktarını, hangi grupta yer aldığını gösteren “su ayak izi” kavramı konusunda bilinçlenmesi gerekiyor.

Su Ayak İzi Nedir?

Çevresel bir gösterge sistemi olan su ayak izi, bireylerin ya da şirketlerin doğrudan ve dolaylı su tüketim miktarını ölçer. Böylelikle işletmelerin ve bireylerin su kaynakları üzerindeki etkileri net bir şekilde görülebilir. Su ayak izinin hesaplanmasıyla su kaynaklarının daha verimli şekilde kullanılması ve çevresel etkilerin azaltılması amaçlanır.

Su ayak izi hesaplamalarıyla harcanan ya da kirletilen temiz su miktarının hesaplanması, su kaynaklarının sürdürülebilir bir şekilde kullanılması ve yönetilmesinde de etki sahibi olur. Diğer bir yandan da su kaynaklarının korunmasına yönelik stratejiler geliştirilmesini ve su kıtlığına karşı önlemler alınmasını da mümkün kılar.

Su Ayak İzi Türleri Nelerdir?

Su ayak izi, suyun nereden geldiğine ve ne şekilde kullanıldığına bağlı olmak üzere mavi su ayak izi, yeşil su ayak izi ve gri su ayak izi olarak üç grupta değerlendirilir. Bu üç su ayak izi türünün detayları ise şöyledir:

Mavi Su Ayak İzi

Doğrudan kullanılan yüzey ve yer altı sularını ifade eder. Endüstriyel faaliyetlerde, tarımsal sulamada ve evsel ihtiyaçlarda tüketilen su miktarını içerir. Göller, barajlar, nehirler ve yer altı su kaynaklarından tüketilen su miktarını gösterir. Fabrikaların üretim süreçleri, tarımsal ürünlerin sulanması ve evsel tüketim için kullanılan su miktarı mavi su ayak izini oluşturur.

Yeşil Su Ayak İzi

Toprakta depolanan yağmur suyunun ne kadar kullanıldığını belirler. Burada özellikle tarım ürünlerinin yetiştirilmesi için kullanılan toplam doğal yağmur suyu söz konusudur. Yeşil su ayak izi herhangi bir şekilde akışa geçmeyen ve yüzey ya da yer altı su kaynaklarına karışmayan yağış miktarı üzerinden hesaplanır. Örneğin tarım ürünlerinin sulama gerektirmeden yalnızca yağmur suyuyla büyümesi, yeşil su ayak izine bir örnektir.

Gri Su Ayak İzi

Çeşitli ürünlerin ya da hizmetlerin üretim sürecinde oluşan su kirliliğinin seyreltilmesi için kullanılan tatlı su miktarını gösterir. Bir başka ifadeyle kirletilmiş olan suyun çevreye verdiği zararın ortadan kaldırılması için gereken su miktarıdır. Herhangi bir fabrikada kullanılan boyaların, kimyasalların ya da çeşitli maddelerin suya karışması, suyun kirlenmesine neden olur. Bu kirliliğin seyreltilmesi ve çevreye zarar vermeyecek seviyelere indirilmesi için gerekli olan temiz su miktarı gri su ayak izini gösterir.

Su Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?

Su ayak izinin hesaplanabilmesi için öncelikle ihtiyaç duyulan verilerin toplanması gerekir. Mavi su ayak izi, yeşil su ayak izi ve gri su ayak izini hesaplamak için kullanılan yöntemler birbirinden farklıdır. Bu üç su ayak izi türü için standart hesaplama yöntemlerini ise şu şekilde sıralamamız mümkün:

• Mavi su ayak izini hesaplamak için metreküp cinsinden toplam su kullanımı, kilogram cinsinden toplam ürün miktarına bölünür.
• Yeşil su ayak izini hesaplamak için metreküp cinsinden toplam yağmur suyu kullanımı, kilogram cinsinden toplam ürün miktarına bölünür.
• Gri su ayak izini hesaplamak için ise kilogram cinsinden kirletici yük miktarı, metreküp cinsinden seyreltme için kullanılan su miktarına bölünür.
• Mavi su ayak izi, yeşil su ayak izi ve gri su ayak izi sayılarının toplanması ise toplam su ayak izini gösterir.

Mavi su ayak izini hesaplamak için sulamada kullanılan su miktarına, yeşil su ayak izini hesaplamak için sulama amaçlı kullanılan yağmur suyu miktarına, gri su ayak izini hesaplamak içinse kirlenen suyu seyreltme amacıyla kullanılan su miktarına ihtiyacınız vardır.

Su ayak izi; birey, işletme, ülke ve ürün düzeyinde hesaplanabilir. Bireysel olarak su ayak izinizi öğrenmek isterseniz Su Yönetimi Genel Müdürlüğü gibi kurumların resmî sitelerinde yer alan soruları cevaplayabilir, sonucu kısa sürede öğrenebilirsiniz. Günlük yaşamda sıkça kullandığımız ürün ve gıdalardan bazılarının su ayak izleri ise şöyle:

• 1 adet A4 kâğıdı için 10,
• 1 kg kırmızı et için 15.000,
• 100 gram çikolata için 2.400 ve
• 1 fincan kahve için 140 litre su kullanılıyor.

Su Ayak İzi Nasıl Azaltılır?

Hem bireylerin hem işletmelerin su kaynaklarını verimli şekilde kullanması, su ayak izinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Su ayak izinin azaltılması için alınabilecek önlemler arasından öne çıkanları ise şu şekilde listelemek mümkündür:

• Evsel su tüketimini azaltmak için duş başlıklarında, tuvaletlerde ve musluklarda su tasarruflu cihazlar kullanılmalıdır. Su sızdıran musluklar tamir edilmeli, duş süreleri kısaltılmalıdır.
• Bulaşık ve çamaşır makineleri tam dolulukla çalıştırılmalıdır.
• Bahçe ya da bitki sulama için hortum yerine sulama kapları kullanılmalıdır.
• Yağmur suyu kapları kullanılarak mümkün olduğunca geri dönüştürülmelidir.
• Tarımsal faaliyetlerde damla sulama gibi verimli sulama yöntemleri kullanılmalıdır.
• Suya daha az ihtiyaç duyan tarım ürünlerine yönelinmelidir.
• Yağmur suyunu toplamak ve kullanmak için gerekli sistemleri kullanmak tarımsal faliyetlerde kullanılan tatlı su miktarını azaltır.
• Endüstriyel tesislerde kullanılan suyun arıtılarak tekrar kullanıma koyulması mümkündür.
• Daha az su tüketimi gerektiren üretim tekniklerine geçiş yapılması gerekir.
• Tedarik sürecindeki su kullanımını minimize etmek için ürün ve hizmet alımı sürdürülebilir kaynaklardan gerçekleştirilmelidir.
• Kirliliğin azaltılması adına çevreye daha az zarar veren, kimyasal olmayan doğal temizlik malzemeleri kullanılmalıdır.
• Daha az et tüketmek, yerel ve mevsimsel ürünleri tercih etmek su tasarrufu yapmanızı sağlar.

Toplumların su ayak izi konusunda bilinçlenmesi için kampanyalar, eğitim programları düzenlemek ve politika tedbirleri uygulamak da su ayak izinin azaltılmasına önemli oranda katkı sağlayabilir.

Su Ayak İzini Azaltmak Neden Önemli?

Dünya üzerinde sınırlı miktarda bulunan tatlı su kaynakları, başta endüstriyel faaliyetler ve evsel kullanım olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak hızla azalıyor. İnsanlık olarak su ayak izini azaltmak için bir an önce harekete geçmeyi sağlayacak başlıca nedenler şöyle sıralanabilir:

• İnsan nüfusunun hızlı artması ve iklim değişiklikliği gibi nedenler su kıtlığı riskini artırır. Su ayak izinin azaltılması su kaynaklarının sürdürülebilirliğini sağlarken gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakılmasını da mümkün kılar.
• Su ayak izinin azaltılması hem doğal habitatların hem biyolojik çeşitliliğinin korunmasını sağlar, aynı zamanda ekosistemler üzerindeki olumsuz etkileri minimize eder.
• Suların yer altından çıkarılması, arıtılması ya da lojistik süreçleri çok yüksek bir enerji tüketimine, dolayısıyla sera gazı emisyonunun artmasına neden olur. Bu anlamda su ayak izinin azaltılması, karbon ayak izinin de azaltılması demektir.
• Hem tarımda hem endüstriyel faaliyetlerde su verimliliğinin artırılması, üretim maliyetlerinin düşmesine yardımcı olur.
• Özellikle suya erişimin kısıtlı olduğu bölgelerde suyun daha adil ve eşit kullanımı mümkün olabilir.
• Su kalitesinin korunması için su kaynaklarının kirlenmesini önler.

Bireylerin yanı sıra tarım ve endüstriyel faaliyet alanlarının da su tüketimi konusunda bilinçli hareket etmesi, hem bugünün dünyasını daha iyi bir noktaya taşır hem gelecek nesillere daha yaşanabilir bir gezegen bırakılmasını sağlar.

QuickCarbon olarak sizlere ISO 14046 Standardı’na uygun şekilde su ayak izi danışmanlık hizmeti veriyoruz. Firma yetkililerine su ayak izi eğitimlerinin verilmesinden su ayak izi değerlendirmesine, veri toplamadan su ayak izinin hesaplanması ve raporlanmasına kadar pek çok konuda kurumların sürdürülebilir stratejiler geliştirmesini destekliyoruz. Siz de su ayak izinin azaltılmasının ilk adımı olan ölçümleme konusunda güçlü bir çözüm ortağı arıyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz.