Bütüncül bir bakış açısıyla geliştirilen ve küresel bir eylem çağrısı olarak hazırlanan BM (Birleşmiş Milletler) Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri birbiriyle ilişkili 17 hedeften oluşur. Küresel sorunlara odaklanan bu hedefler sosyal, çevresel, ekonomik ve toplumsal boyutları içerir ve birbirini tamamlar niteliktedir.

1. Yoksulluğun Sonlandırılması

Yoksulluk insanların en temel ihtiyaçlarını karşılayamaması neticesinde insana yakışır biçimde yaşamasının önündeki en büyük engellerden biridir. Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri 2023 raporunda aşırı yoksulluk içinde yaşayan insan sayısının 2020 yılında 724 milyona yükseldiği belirtilir. Savaşlar, doğal afetler, uluslararası krizler, iklim değişiklikleri ve özellikle pandeminin devam eden etkileri nedeniyle bu rakam her geçen gün artmaya devam ediyor.

BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri arasında tüm insanların sağlık, beslenme ve barınma gibi en temel insani gereksinimlerini karşılayabilmesi amacıyla yoksulluğun tüm biçimlerinin sona erdirilmesi hedefi bulunur. Hedefin öncelikli amacı 2030 yılına kadar küresel olarak aşırı yoksulluğun sona erdirilmesi. Dünya Bankası’nın Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Atlası 2023 yılı verilerine göre uluslararası yoksulluk sınırı 2.15 dolar. Yani günlük geliri 2.15 doların altında olan bireyler aşırı yoksullukla mücadele ediyor.

2. Açlığın Sonlandırılması

Yoksullukla paralel olarak artan açlık, dünyanın en büyük sorunları arasında yer alır. BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri 2023 raporunda 2019 yılında dünya nüfusunun yaklaşık %7.9’unun kronik açlıkla karşı karşıya olduğu belirtiliyor. 2022 yılındaysa bu rakamın %9.2’ye yükselerek yaklaşık 735 milyon insanı etkilediği ifade ediliyor.

Küresel bir sorun olan açlığın sonlandırılması hedefi kapsamında gıda güvenliğinin sağlanması, yeterli ve iyi beslenmenin ulaşılabilir kılınması gibi öncelikler bulunur. Özellikle bebekler, yaşlılar ve yoksullar gibi daha kırılgan grupların sağlıklı, güvenli ve yeterli gıdaya erişim olanaklarını artırmak öncelikli hedefler arasında yer alır. Bu Kalkınma hedefinin özünde herkes için beslenme güvenliğinin sağlanması amacıyla da sürdürülebilir tarımın desteklenmesi vardır.

3. Herkes İçin Sağlıklı ve Kaliteli Bir Yaşamın İnşası

Kalkınma hedeflerinin üçüncüsü, sağlıklı ve kaliteli bir yaşamın herkes için mümkün kılınmasını öngörür. Örneğin çocukluk çağı aşılarına erişimin artırılması, hamilelik veya doğum kaynaklı anne ölüm oranlarının azaltılması, yenidoğan ve çocuk ölüm oranlarının azaltılması yoluyla her yaştan bireyin yaşam hakkını güvence altına almak amaçlanır.

Sağlıklı yaşamın yanı sıra refahı teşvik etmek amacıyla tüberküloz, AIDS, sıtma, hepatit, su kaynakları hastalıklar ve bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmek hedeflenir. İnsan sağlığını ve refahını tehdit eden bu gibi durumların en aza indirilmesiyle fiziksel sağlıkla birlikte ruh sağlığının da iyileştirilmesi amaçlanır.

4. Kapsayıcı ve Nitelikli Eğitim Fırsatlarının Sunulması

Bireysel gelişmenin, toplumsal ve küresel ilerlemenin en önemli parametrelerinden biri eğitimdir. Nitelikli eğitimin sağlanamadığı bölgelerde yoksulluk, açlık ve sağlık sorunları da artma eğilimi gösterir. Herkesi kapsayan nitelikli eğitim fırsatlarının yaygınlaştırılmasıyla birbirini tetikleyen tüm bu sorunların da azaltılması sağlanabilir.

BM tarafından yayınlanan 2023 raporuna göre 2030 yılına kadar hâlâ 300 milyon çocuk ve gencin temel matematik, okuma ve yazma becerilerinden yoksun olacağı tahmin ediliyor. Evrensel ve anlamlı bir iletişimin önündeki bu engeli kaldırabilmek için herhangi bir ayrım olmadan çocukların ücretsiz ve kaliteli bir eğitime ulaşmalarını sağlamak, kalkınma hedeflerinin dördüncü amacı olarak belirlenmiştir. Kapsayıcı eğitim modellerinin desteklenmesiyle herkes için ömür boyu eğitim fırsatlarının teşvik edilmesi hedeflenir.

5. Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanması

Toplumun bütünsel olarak desteklenebilmesi kapsamında toplumsal cinsiyet temelli ayrımcılığın sonlandırılması, kız çocuklarının ve tüm kadınların güçlendirilmesi kalkınma hedeflerinin önemli amaçlarından biridir. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin sona erdirilmesiyle aynı zamanda her türlü istismar ve şiddetin sonlandırılması, çocuk evliliği ve zorla evlendirilme gibi olumsuz durumların önüne geçmek hedeflenir.

Kadınların güçlendirilerek sosyal, siyasi ve ekonomik hayattaki karar alma mekanizmaları içerisinde daha fazla yer almaları; bu süreçlerdeki fırsat eşitsizliğinin önüne geçilmesi amaçlanır. Ancak dünya genelinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin geleceğine ilişkin veriler bu konuda kat edilmesi gereken yolun oldukça uzun olduğunu gözler önüne seriyor. Örneğin, Birleşmiş Milletler’e göre tüm ilerlemelere rağmen çocuk evliliklerin sonlandırılmasının tahminen 300 yılı ve kadınların iş yerinde liderlik gibi pozisyonlarda erkeklerle eşit şekilde varlık göstermesinin 140 yılı bulacağı öngörülüyor.

6. Temiz Suya Erişilebilirliği Artırmak

Su insan için hayati bir öneme sahiptir ve temiz su kullanımı insan sağlığı için vazgeçilmezdir. Ancak henüz dünyanın her yerinde temiz suya yeterince erişim sağlanamadığı için ciddi sağlık sorunları yaşanır. 1960’lı yıllardan bu yana dünyanın yaklaşık üçte ikisinde su sıkıntısı seviyelerinde artış olduğu görülür.

Tespit edilen bu problemleri en aza indirmek için temiz su ve atık su hizmetlerinin herkes için erişilebilir ve sürdürülebilir olması hedefi belirlendi. İnsan sağlığını korumak için dünya genelinde kirliliğin azaltılması ve su kalitesinin yükseltilmesi hedeflenir.

7. Erişilebilir ve Temiz Enerjiye Ulaşımın Sağlanması

Günlük hayatın sekteye uğramadan sürdürülebilmesi için herkesin temiz enerji kaynaklarına uygun fiyatlarla erişebilmesi gerekir. İnsanların hayatlarını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmelerini desteklemek için sürdürülebilir, temiz enerjinin erişilebilir olması hedefi belirlenmiştir. Temiz enerji araştırmaları ve uluslararası iş birlikleriyle enerji kaynaklarının ve verimliliğinin artırılması, doğaya dost kaynakların kullanılması da bu hedefin kapsamındadır.

8. Ekonomik Büyüme ve İnsana Yakışır İş Olanaklarının Artırılması

Pandemi, savaşlar ve göçler gibi art arda gelen krizler küresel ekonomiyi tehdit ederek ekonomik büyümeyi yavaşlatır. Aynı zamanda istihdam olanaklarının azalmasına neden olarak zorlu ekonomik koşullar dolayısıyla daha fazla kişinin kayıt dışı istihdam edilmesine neden olur. Bu gibi nedenleri azaltmak amacıyla herkes için insana yakışır iş imkânlarının desteklenmesi, sürdürülebilir ve istikrarlı bir ekonomik büyümenin sağlanması hedefi belirlenmiştir. Bu sayede daha adil şartlarda bir yaşam sürdürülmesi amaçlanır.

9. Dayanıklı Altyapıların İnşa Edilmesi ve Sürdürülebilir Sanayileşme

Sosyal kalkınma ve ekonomik büyümeyi amaçlayan bu hedef kapsamında dayanıklı altyapıların tesis edilmesi, yenilikçiliğin teşvik edilmesi ve sürdürülebilir bir sanayinin desteklenmesi amaçlanır. Tüm bu gelişmelerle insan refahının artırılması, eşitsizliklerin azaltılması gibi çeşitli hedeflere ulaşmak öngörülür.

Özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki küçük ölçekli sanayi işletmelerinin ve diğer işletmelerin uygun koşullu kredileri de içeren finansal hizmetlere erişimlerinin, küresel piyasalara entegrasyonunun artırılması amaçlanır.

10. Yerelde ve Küreselde Eşitsizliklerin Azaltılması

Küresel krizler, savaşlar, zorlu ekonomik ve coğrafi koşullar hem ülkeler hem insanlar arasındaki her türlü eşitsizliğin artmasına neden olur. Bu hedef kapsamında hem ülkelerin kendi içindeki hem ülkeler arasındaki eşitsizliklerin azaltılması amaçlanır.

Cinsiyet, din, dil, ırk, yaş, etnik köken, engellilik veya ekonomik temelli herhangi bir statüye bağlı olmadan herkesin siyasi, sosyal ve ekonomik olarak güçlendirilmesi hedeflenir. Ayrımcılığa neden olan yasa ve uygulamaların sona erdirilmesiyle fırsat eşitliğinin sağlanması öngörülür.

2030 yılına kadar nüfusun %40’ını içine alan kesiminde gelirin ulusal ortalamadan daha yüksek bir oranda olması, devamlı artması ve sürdürülebilir olması amaçlanır.

11. Sürdürülebilir Şehirlerin ve Toplulukların Kurulması

Hedef kapsamında herkesin uygun maliyetlerle konuta ve temel hizmetlere erişebilmesi, toplu taşıma sistemlerinin geliştirilmesi ve güvenliğin sağlanması amaçlanır. Sürdürülebilir şehir konseptinin kalıcı bir şekilde geliştirilmesiyle doğal kaynakların korunması için de uygun bir ortam oluşturulmuş olur.

Artan şehirli nüfusun refah içinde, sağlıklı ve nitelikli bir ortamda yaşayabilmesi için şehirlerin daha sürdürülebilir bir yapıya sahip olması gerekir. Birleşmiş Milletler’e göre dünya nüfusunun yarısından fazlası kentsel alanlarda yaşıyor ve 2050 yılına kadar bu oranın %70’e ulaşması bekleniyor.

12. Sorumlu Üretimin ve Tüketimin Benimsenmesi

Tüm üretim ve tüketim alanlarının sürdürülebilir nitelikler ve sorumluluk bilinci çerçevesinde geliştirilmesini içerir. Gıda israfının önlenmesi, doğal kaynakların verimli kullanılması, atık oluşumunun azaltılması ve etkili bir atık yönetiminin oluşturulması, doğaya verilen zararın yönetilmesi ve doğayla uyumlu yaşam biçimlerine ilişkin farkındalığın artırılması gibi hedeflerle gelecek nesiller için de sağlıklı bir çevre bırakma amaçlanır.

13. İklim Değişikliği ve Etkileriyle Mücadele Edilmesi

İklim eylemi olarak ifade edilen bu hedef kapsamında küresel bir sorun olarak görülen iklim krizi yani iklim değişikliği ve bu değişikliğin etkileriyle mücadele edilmesi amaçlanır. İklim değişikliğinin sebep olabileceği doğal afetlere karşı uyum politikalarının hazırlanması ve gerekli önlemlerin alınması için ulusal ve uluslararası aktörlerin birlikte çalışması hedeflenir.

14. Sudaki Yaşamın Korunması

İnsan yaşamının sürekliliği diğer tüm canlıların sağlıklı varlığıyla yakından ilgilidir. Örneğin, suların temizliği suda yaşayan canlıların varlığını sürdürebilmesi için son derece önemlidir. Bu noktadan hareketle BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin bir diğeri denizlerin, okyanusların ve deniz kaynaklarının korunmasını kapsar.

Deniz kirliliğinin azaltılması, deniz kaynaklarının sürdürülebilir hedeflerle kullanılmasının yanı sıra ekosistemin ve biyoçeşitliliğin korunması amaçlanır. Hedef kapsamında sürdürülebilir kalkınma bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilerek doğal su kaynaklarının korunması amaçlanır.

15. Karasal Yaşam Alanlarının Korunması

İnsan yaşamını sürdürmek için hayati öneme sahip olan karasal ekosistemler, çeşitli kültürel ve ekonomik değerleri kapsar ve zengin bir biyoçeşitlilik barındırır. Söz konusu zenginliğin korunması için karasal ekosistemlerin sürdürülebilirliğinin desteklenmesi ve iyileştirilmesi gerekir.

Hedef kapsamında kuraklıkla mücadele edilmesi, etkin bir orman yönetimi politikasının belirlenmesi ve çölleşmenin önlenmesi amaçlanır. Hedef, yerel halkların sürdürülebilir geçim kaynaklarına sahip olma kapasitelerinin artırılması, yasa dışı avlanma ve kaçakçılıkla mücadele çabalarını da kapsar.

16. Barış ve Adaletin Sağlanması, İlgili Kurumların Güçlendirilmesi

Sürdürülebilir kalkınmanın ekonomik ve çevresel boyutları, sosyal boyutundaki gelişmelerle tamamlanabilir. Dünya genelinde barışçıl bir ortamın geliştirilmesi ve adaletin herkes için sağlanması sürdürülebilirliğin sosyal boyutunun en önemli aşamalarıdır.

Hedef kapsamında şiddet ve istismarın her türünün azaltılmasıyla kapsayıcılığın, barışın ve adaletin ön plana çıkarıldığı toplumlar oluşturulması amaçlanır. Aynı zamanda bu değerlerin korunması için hesap verebilir ve etkin kurumların oluşturulması desteklenir.

17. Hedeflerin Gerçekleştirilmesi İçin Ortaklıkların Kurulması

BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin sonuncusu diğer tüm hedeflerin gerçekleştirilmesi için ulusal ve uluslararası ortaklıkların kurulmasını amaçlar. Dünyada temiz, adil, eşit ve barış içinde bir yaşamın sürdürülebilmesi, tüm bu hedeflerin gerçekleştirilmesi için özellikle uluslararası aktörlerin aynı paydada buluşmasıyla mümkün olabilir. Ticaret, teknoloji ve finans gibi alanlarla küresel ortaklıklar canlandırılabilir ve amaçlarla paralellik gösteren ulusal hedefler desteklenebilir.

BM tarafından belirlenen bu hedeflere hem bireysel hem kurumsal düzeyde uyum sağlamak, dünyayı daha yaşanılabilir kılmak için kritik öneme sahiptir. Özellikle işletmeler, sürdürülebilirliğin çevresel boyutuyla alakalı hedeflere ulaşmak için önemli adımlar atabilir.

Siz de bu adımları atmak, işletmenizi daha sürdürülebilir hâle getirmek istiyorsanız OuickCarbon olarak sunduğumuz yazılım sayesinde herhangi bir danışmanlık hizmetine ihtiyaç duymadan ISO 14064-1:2018 Standardı ve GHG Protocol’e göre yapılan hesaplamalara ve raporlamalara ulaşabilirsiniz. Elde ettiğiniz veriler sayesinde işletmenizi daha sürdürülebilir hâle getirmek için neler yapabileceğinizi planlayabilirsiniz.