Atık Pillerden Kurtulmanın Doğru Yolları
Atık piller güvenli şekilde ortadan kaldırılmadığında doğal kaynaklar ve insan sağlığı için birtakım tehlikeler yaratır. Birkaç kolay adımda pillerin direkt olarak geri dönüşüm merkezine gitmesine katkıda bulunmak mümkündür. Atık pilin ne olduğunu ve ne gibi zararları olabileceğini, bu ürünlerden kurtulmanın en doğru ve güvenli yollarını detaylıca inceleyelim.
Atık Pil Nedir?
Kullanım ömrünü tamamlayıp tükenen, son kullanma tarihi geçen veya fiziksel hasar görerek kullanılamaz duruma gelen pillere atık pil denir. Atık piller doğrudan çöpe atılması gereken malzemeler olarak düşünülmemelidir. Bunun nedeni pillerin içinde karbon, çinko, demir, nikel, mangan, lityum, kobalt, kurşun, bakır, alüminyum, cıva ve kadmiyum gibi ağır maddelerin bulunmasıdır. Bu maddeler çeşitli kimyasallar barındırır ve hem doğa hem insan sağlığı için tehlike oluşturur.
Türkiye’de pil üretimi yapılmadığından piller ithalat yoluyla başka ülkelerden getirtilir. Gelen piller gümrük aşamasında kontrolden geçerken pillerin içerisindeki kimyasal maddeler de denetlenir. Özellikle cıva, kurşun ve kadmiyum oranı Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği’nde belirlenen oranlara uygun olmadığında o ürünün ithalatına izin verilmez.
Türkiye’ye gelen pillerin belirli ağır metalleri içermeyen ürünler olmasına dikkat edilir. Ağır metal olan cıva ithal edilen pillerde neredeyse hiç bulunmaz. Kadmiyum maddesininse yaklaşık %2-%3 civarında pazar payı vardır. Yine de tüm pillerin kimyasal madde içerdiği ve sıradan evsel atıklar olmadığı unutulmamalıdır.
Atık Pillerin Çevreye ve İnsan Sağlığına Zararları Nelerdir?
Atık piller doğaya bırakıldığında veya çöpe atıldığında hem doğanın kirlenmesine neden olur hem insan sağlığı için riskler oluşturur. Atık pillerin ortadan kaldırılması için aşağıdaki yöntemlerin uygulanması doğru değildir:
- Evsel atıklarla birlikte çöpe atmak,
- Doğaya bırakmak,
- Toprağa gömmek,
- Su birikintilerine, göllere ve denizlere atmak,
- Ateşte yakmak.
Çöpe atılan ya da doğaya bırakılan atık pillerin yok olması yaklaşık 300 yıl sürer. Bu süre içinde çeşitli dış etkenler sebebiyle pillerin dış kabının delinme olasılığı yüksektir. Dış kabının delinmesi bataryanın içindeki metallerin ve kimyasal maddelerin toprağa ve yer altı sularına karışmasına sebep olur.
Bir pil tek başına 4 metrekarelik toprağın kirlenmesine ve verimsiz hâle gelmesine neden olabilir. Tehlikeli atıklar sebebiyle kirlenen suya maruz kalan bütün canlılar su kirliliğinin olası zararlarına karşı risk altındadır.
Pillerin içerisinde bulunan kadmiyum ve cıva gibi ağır metaller içme sularına ve besin kaynaklarına karışıp insan sağlığını tehdit edebilir. Pillerin içinde bulunan kimyasallara maruz kalmak nörolojik bozukluklara, sinir sistemi hastalıklarına, tansiyona, kansere, karaciğer ve böbrek hastalıklarına yol açabilir.
Atık piller doğru şekilde yönetilmediğinde ekosisteme ve insan sağlığına verdikleri zarara ek olarak bazı tehlikeler oluşturabilir. Özellikle lityum içerikli piller ağır metaller içerir. Bu madde yanıcıdır ve çöplüklerde yangınlara neden olarak zararlı gazların atmosfere salınmasına yol açabilir.
Atık Pillerden Kurtulmanın Doğru Yolları Nelerdir?
Atık pillerin doğayı kirletmemesi, çevresel riskler oluşturmaması ve insan sağlığını olumsuz etkilememesi için geri dönüşüm uygulamaları yapılır. Atık pillerin toplanması, taşınması ve bertaraf edilmesi konusunda Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) yetkilendirilmiştir. Bu kurum aracılığıyla Türkiye genelinde bazı yerlerde atık pil toplama noktaları oluşturulmuştur.
Atık pillerin toplanması, geri dönüştürülmesi ve imha edilmesi konusunda yerel yönetimler de birtakım politikalara sahiptir. Tüketiciler ellerinde bulunan atık pilleri nereye atacağı konusunda bağlı oldukları ilçenin belediyesine veya il belediyesine başvurabilir.
Kullanım ömrü dolan atık piller geri dönüşüm sürecine dâhil edilmek üzere kutu, poşet ya da kavanoz gibi bir kapta biriktirilmelidir. Bu kap sadece atık pillerin muhafaza edilmesi için kullanılmalı, diğer çöpler bu kaba atılmamalıdır. Atık piller sızıntı yapabileceğinden pilleri uzun süre bekletmemek faydalı olabilir.
Biriktirilen atık piller aşağıda belirtilen toplama noktalarındaki kutulara atılabilir:
- İlk ve orta dereceli okullar ve üniversiteler,
- Mahalle muhtarlıkları,
- Camiler,
- Hastaneler ve sağlık ocakları,
- Eczaneler,
- Elektrik/elektronik eşya tamir ve bakımını yapan kuruluşlar,
- Gençlik merkezleri, kültür merkezleri, halk eğitim merkezleri, öğretmen evleri, meslek edinme kurs merkezleri, kongre merkezleri,
- Kütüphaneler,
- Alışveriş merkezleri ve perakende pil satış noktaları, zincir marketler,
- Oteller,
- Hava alanları ve tren garları,
- Kamu kurum ve kuruluşları,
- Silahlı kuvvetler, jandarma ve polis teşkilatı birimleri,
- Organize sanayi bölgeleri ve fabrikalar,
- Hizmet ve inşaat alanındaki özel sektör kuruluşları.
Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneğine ait resmî internet adresinde yer alan form aracılığıyla atık piller teslim edilebilir. Bulunulan yere en yakın toplama noktalarına ilişkin bilgilere de aynı adresten ulaşılabilir.
Toplama kutularına atılan atık piller yetkililer tarafından alınır ve kimyasal yapılarına göre ayrıştırılır. Belirli tesislerde içlerindeki madenler ayrıştırılarak yeniden kullanılır hâle getirilir ve tekrar üretime kazandırılır.
Yaygın geri dönüşüm yöntemleri kimyasal, fiziksel, mekanik ve termal uygulamalardır. Ayrışma sonrasında kalan kısımların çevreye zarar vermemesi için uygun koşullarda depolanması ve imhası sağlanır. Atık pillerin yakılarak yok edilmesi uygun bir yöntem değildir. Yanma sonucunda zehirli maddeler ve ağır metaller atmosfere karışarak havayı, toprağı ve suyu zehirlemeye devam edebilir.
Atık pillerin biriktirilmesi ve geri dönüşüme kazandırılması süreçlerine ek olarak pil kullanımı sırasında şu noktalara dikkat etmekte fayda vardır:
- Pillerin belirli bir kullanım süresi olduğundan ihtiyaç duyulandan fazla sayıda pil satın alınmamalıdır.
- Yeni alınan piller kullanım aşamasına kadar orijinal ambalajlarında saklanmalıdır.
- Piller buzlukta veya derin dondurucuda saklanmamalıdır. Buzdolabı bölümüne koyulabilirler ancak çıkarıldıklarında kullanmadan önce 24 saat oda sıcaklığında bekletilmeleri gerekir.
- Uzun süre kullanılmayan cihazların içinde yer alan piller çıkarılmalıdır. Artı ve eksi uçları kuru bir bezle silindikten sonra naylon bir torbada veya karton kutuda muhafaza edilmelidir. Bu sayede pilin içindeki kimyasal çözeltilerin akıp cihaza zarar verme ihtimali azaltılmış olur.
- Şarj edilmeyen pillere kesinlikle şarj işlemi uygulanmamalıdır. Aksi takdirde aşırı ısınma, şişme, gaz çıkışı, alevlenme ve patlama gibi durumlar yaşanabilir.
- Piller delinmemeli, ezilmemeli ve küçük çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklanmalıdır.
- Akmış piller çıplak elle tutulmamalı ve deriye temas ettirilmemelidir.
Gelecek nesillere yaşanabilir bir Dünya bırakmak, gezegenin kaynaklarını kullanırken yarını da düşünmek bireysel ve kurumsal bir sorumluluk. Siz de dünyanın kaynaklarını nasıl en doğru, en verimli şekilde tüketebileceğinizi düşünüyorsanız işe karbon ayak izinizi ölçmekle başlayabilirsiniz.
QuickCarbon olarak kurumların karbon ayak izlerini herhangi bir danışmanlık hizmetine gerek duyulmayacak şekilde ISO 14064-1:2018 Standardı’na ve GHG Protocol’e göre hesaplayıp raporluyoruz. Bu raporlardan elde ettiğiniz sonuçlar ışığında atık pil politikaları gibi sürdürülebilirliği destekleyecek stratejilerinizi belirleyebilir, hemen harekete geçebilirsiniz.