Ekolojik Ayak İzi Azaltma Yöntemleri
İlk olarak 1990 yılında tanıtılan ekolojik ayak izi kavramı, insan faaliyetleriyle ilişkili çevresel etkilerin değerlendirilmesi için bir ölçüt sunar. Özellikle iklim değişikliğiyle ilgili sorunların tüm dünyada endişe yaratan bir durum olması, ekolojik ayak izini daha sık karşılaşılan bir kavram hâline getirdi. Bu durum günümüzde birçok bireyi, şirketleri ve işletmeleri sürdürülebilir bir geleceğe yönelik adımlar atmaya teşvik ediyor.
Ekolojik Ayak İzi
Bir bireyin ya da topluluğun çevre üzerindeki etkilerini ölçen ekolojik ayak izi, tüketilen doğal kaynakların miktarı olarak da ifade edilebilir. Genellikle küresel hektar (gha) cinsinden ifade edilen ekolojik ayak izi, kaynakların tüketilme ve atıkların üretilme hızını ölçer. Ekolojik ayak izinden kaynaklanan bileşenler arasında karbon ayak izi ve su ayak izi de yer alır.
Ekolojik ayak izi, profesyonellerin her bireyin ihtiyaçlarını karşılamak için ihtiyaç duydukları arazi alanını belirlemelerine imkân sağlar. Genellikle bir bölgenin, bireyin ve küçük, orta veya büyük ölçekli işletmenin varlığını sürdürülebilirliğini hesaplamak amacıyla kullanılan bir ölçüdür.
Ekolojik Ayak İzi Azaltma Yöntemleri
Ekolojik ayak izini bireyin sadece kendi çabalarıyla dahi azaltması mümkündür. Bu doğrultuda kolaylıkla uygulanabilecek bazı etkin yöntemler şu şekilde detaylandırılabilir:
Çevre Dostu Bir Ulaşım Alternatifini Tercih Etmek
Ulaşım ekolojik ayak izinizi azaltmanın en etkili yollarından biridir. Yapılan araştırmalar, ulaşım sistemlerinin karbon ayak izine %23 oranında önemli bir katkı sağladığını ortaya koyuyor. Bu nedenle araba sürmek yerine daha çevre dostu alternatiflere yönelmek fayda sağlayabilir. Örneğin mümkün olduğunca bisiklete binmek ya da yürümek ekolojik ayak izini azaltmaya yardımcı olabilir. Özellikle yakın mesafelerde gaz yakan bir ulaşım aracı yerine bireyin kendi fiziksel gücünü kullanması daha sürdürülebilir bir tercihtir. Hiç araba sahibi olmamak da ekolojik ayak izini %20’ye kadar azaltabilir.
Araba sahibi olunsa dahi aracı daha az kullanmak hem trafik sıkışıklığını azaltmaya hem şehrin havasının temiz tutulmasına katkı sağlar. Bunun yanı sıra araca düzenli olarak bakım yaptırmak ve gerekli kontrolleri belli aralıklarla sağlamak da emisyon kontrol sistemini en üst seviyede tutmak açısından önemlidir. Ayrıca arabanın lastiklerini yeterince şişirmek ve hava filtresini düzenli olarak kontrol ettirmek de gerekir.
Uzak mesafelerde araba yerine toplu taşıma kullanmak da ekolojik ayak izini azaltma konusunda etkilidir. Kısa yolculuklardaysa uçak yerine tren ya da otobüs gibi araçlar kullanılabilir.
Eşyaları Sürdürülebilir Şekilde Kullanmak
Eşyaları sürdürülebilir şekilde kullanmak için dikkat edilebilecek bazı önemli noktalar vardır. Örneğin bozulan eşyaların onarılması hem atık miktarını azaltır hem yeni ürün satın alma ihtiyacını ortadan kaldırır. Kullanılmayacak eşyaları ihtiyaç duyan bireylere bağışlayarak da sürdürülebilirliğe katkıda bulunmak mümkündür. Böylece eşyaların kullanım ömrü de uzatılabilir.
Tek kullanımlık ürünler yerine tekrar tekrar kullanılabilecek eşyalar satın almak da etkili bir stratejidir. Örneğin pet şişede satılan suları almak yerine tekrar doldurulabilir küçük cam şişeler tercih edilebilir. Sürdürülebilirliğe katkı sağlamak adına alışverişlerde kullanılan poşetler ve torbalar yerine bez çantalar tercih edilebilir.
Enerji Tasarrufu Sağlayan Ev Aletlerine Yönelmek
Ev işleri için kullanılan bulaşık makinesi, fırın, elektrikli süpürge ya da buzdolabı gibi elektronik aletler yüksek düzeyde enerji tüketir. Bu cihazlar ekolojik ayak izine de önemli ölçüde katkıda bulunur. Ekolojik ayak izini azaltmak için enerji tasarrufu sağlayan aletleri tercih etmek ve kullanılmış ürünleri güvenli bir şekilde bertaraf etmek son derece önemlidir. Bunun için özellikle sürekli çalışan buzdolabı gibi beyaz eşyaların ve sıkça kullanılan blender gibi aletlerin mutlaka en düşük enerji tüketimine sahip verimli sınıflarda olması gerekir.
Ayrıca tavan ve duvar yalıtımına dikkat etmek ve çift camlı pencereler kullanmak da faydalı olabilir. Bu sayede soğuk havalarda sıcaklık evin içine hapsedilerek enerji tasarrufu sağlanabilir. Ayrıca ısınmak için gerekli olan yakıttan da tasarruf edilebilir.
Evde düşük akışlı duş başlıkları gibi enerji tasarruflu aletler tercih etmek de önemlidir. Enerji tüketen tasarım özelliklerine sahip aletler yerine geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilen ya da geri dönüşüm sistemleri bulunan ürünleri tercih etmek faydalı olabilir. Ayrıca sürdürülebilir şekilde üretilmiş, ikinci el ya da geri dönüştürülmüş mobilyalar da kullanılabilir. Evde biyolojik olarak parçalanabilen ve toksik olmayan temizlik ürünlerinin kullanılması da hem insan sağlığı hem çevrenin korunması açısından faydalıdır.
Enerji Verimli Alışkanlıklar Edinmek
Ekolojik ayak izini azaltmanın bir diğer önemli yolu da günlük aktivitelerde enerji tasarrufu sağlayan yeni alışkanlıklar edinmektir. Özellikle yaz aylarında klimayı daha az çalıştırmak ya da doğru sıcaklık ayarlarını yapmak, kış aylarında ise termostatı daha düşük tutmak fayda sağlayabilir.
Klima kullanımını azaltmak için özellikle rüzgârlı günlerde kapı ve pencereler açık bırakılarak serinlemeye çalışılabilir. Klimanın filtrelerini düzenli olarak kontrol etmek, temiz tutmak ve en yüksek verimlilikte çalışmasını sağlamak ekolojik ayak izini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca elektronik cihazların kullanılmadığı zamanlarda fişini çekmeyi alışkanlık hâline getirmek de etkili bir enerji verimliliği stratejisidir.
Anahtarlı çoklu prizler özellikle televizyon, akıllı telefon ya da bilgisayar gibi cihazların kullanılmadığı zamanlarda enerji tüketimini önlemek için oldukça kullanışlıdır. Bu prizler cihazların elektrik akışını tamamen keserek gereksiz enerji kullanımını önler.
Kıyafetleri büyük ölçüde enerji tüketen çamaşır kurutma makineleri yerine özellikle sıcak havalarda doğal olarak kurutmayı tercih etmek enerji tasarrufuna yardımcı olur. Ayrıca dondurucunun ve buzdolabının buzunu düzenli olarak çözmek de ekolojik ayak izinin azaltılmasına büyük katkı sağlar.
Tüketilen Yiyeceklerin Ayak İzine Dikkat Etmek
Marketlerde satılan yiyecekler de dâhil olmak üzere tüketilen her besin karbon ayak izine katkıda bulunur. Tüketilen yiyeceklerin yerel olması karbon ayak izinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Bunun nedeni yiyeceklerin uzun mesafeler boyunca taşınmasına gerek kalmaması ve yakıt tüketiminin az olmasıdır. Ancak ulaşımdan kaynaklanan sera gazı emisyonları, gıda kaynaklı emisyonların sadece küçük bir kısmını oluşturur. Bu nedenle tüketilen gıdaların yerel olup olmadığından ziyade türüne odaklanmak daha faydalı olabilir.
Gıdaların sera gazı emisyonları arasında büyük farklar bulunur. Örneğin bir kilogram sığır etinin üretimi 60 kilogram sera gazı salınımına yol açar. Ancak bezelye kilogram başına sadece 1 kilogram sera gazı salınımına neden olur.
Genel olarak hayvansal gıdalar bitki bazlı olanlardan daha yüksek bir ayak izine sahip olma eğilimindedir. Kümes hayvanları ve domuz eti sığır etine kıyasla daha düşük ayak izine sahip olsa da ekolojik ayak izine katkıları bitki bazlı çoğu gıdadan daha fazladır.
Su Tasarrufu Yöntemlerini Uygulamak
Su tasarrufu, enerji tasarrufu ve sera gazı emisyonlarının azaltılması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bunun nedeni suyun taşınması için önemli miktarda yakıt ve enerji kullanılmasıdır.
Yaşam alanlarında daha az su kullanarak ekolojik ayak izinin azaltılmasına katkıda bulunmak mümkündür. Bunun için sık sık duş almamak, çamaşır ve bulaşık makinesini tamamen dolmadan çalıştırmamak, el yıkarken ya da diş fırçalarken durulama ve çalkalama aşamasına geçene kadar olan süre zarfında musluğu kapatmak faydalı olabilir. Ayrıca sulama yaparken hortum yerine bir sulama kabı kullanmak da gereksiz su harcanmasının önüne geçme açısından faydalıdır.
Karbon Ayak İzini Azaltın ve Sürdürülebilirliğe Katkı Sağlayın
Şirketlerin ve işletmelerin üretim süreçlerinden tedarik zincirine kadar pek çok faaliyeti de ekolojik ayak izini büyük ölçüde etkiler. Bu nedenle ekolojik ayak izini azaltmak için enerji verimliliğinin, çevre dostu politikaların benimsemesi oldukça önemlidir.
Siz de karbon ayak izinizi azaltıp sürdürülebilirliğe katkıda bulunmak istiyorsanız QuickCarbon olarak size bu alanda etkili çözümler sunuyoruz. ISO 14064-1:2018 Standardı ve GHG Protokolü’ne göre hesaplama ve raporlama yapmanızı sağlayan kullanıcı dostu QuickCarbon yazılımımızla firmaların karbon emisyonlarını azaltmasına yardımcı oluyoruz. QuickCarbon ile karbon ayak izinizi hesaplayabilir hem işletmenizi hem dünyayı daha sürdürülebilir hâle getirebilirsiniz.