Yeşil Bina Derecelendirme Sistemi: Leed Sertifikası

Yeşil binalar; doğal kaynakları koruma, enerji verimliliği sağlama ve çevresel etkileri en aza indirme gibi hedeflerle inşa edildiğinden gezegenimizin geleceği açısından da hayati öneme sahip. Bugün yapıların sürdürülebilirliğini değerlendirerek sertifikalandırmak üzere geliştirilmiş derecelendirme sistemleri bulunuyor. Bunlardan biri olan ve dünya çapında kabul gören Leed Sertifikası, Türkiye’de de en yaygın kullanılan derecelendirme sistemi. Peki, Leed Sertifikası nedir ve nasıl alınır?

Leed Sertifikası Nedir?

Leed (Leadership in Energy and Environmental Design), dünyada yaygın kullanılan ve standart hâline gelen bir yeşil bina derecelendirme sistemidir. USGBC (Amerikan Yeşil Binalar Konseyi) tarafından geliştirilen Leed Sertifikası, zaman içerisinde tüm dünyada kabul görmüştür. Bu sertifika, çeşitli bina tipleri özelinde hazırlanır ve sürdürülebilirliğin önemli bir sembolüdür. Binaları su ve enerji verimliliği, maliyet tasarrufu, malzeme kalitesi, sağlık ve çevresel etkiler gibi faktörler üzerinden değerlendirip derecelendirir.

Leed kriterleri binaları yalnızca inşaat ve iç mekân kalitesi gibi faktörler üzerinden değil, aynı zamanda işletme ve bakım gibi faktörler üzerinden de değerlendirir. Bu kriterler sürekli güncellendiğinden yeşil bina sertifikası almak için güncel kriterlerin takip edilerek projelere entegre edilmesi gerekir.

Leed Sertifikası çevresel etkinin minimize edilmesi konusunda teşvik edicidir. Bu sertifikaya sahip olan yapıların yatırım getirisi daha yüksektir ve marka değeri oluşturarak pazarlama sürecini kolaylaştırır. Ayrıca sürdürülebilir kaynak kullanımını desteklediği için çevreci bir yaklaşım olarak değerlendirilir. Nitekim gezegeni korumak ve gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmak açısından da hayati öneme sahiptir.

Leed Sertifikası’nın Seviyeleri Nelerdir?

Leed Sertifikası; Certified, Silver, Gold ve Platinum olmak üzere 4 seviyeden oluşur. Bu seviyelerin puan karşılıklarına ve detaylarına kısaca göz atalım:

Leed Certified (Yalın Sertifika): 40-49 puan aralığına sahip olan yapılara bu sertifika verilir. Yalın sertifikayı almak yapının ana LEED kriterlerini yerine getirdiği ve temel anlamda sürdürülebilirliğe bağlı olduğu anlamına gelir. Proje, olumsuz çevresel etkilerin en aza indirilmesi için gerekli olan ilk adımları atmıştır.

Leed Silver (Gümüş Sertifika): 50-59 puan aralığına sahip olan yapıların aldığı sertifikadır. Bu sertifikayı alan yapılar su verimliliği, su sağlığı ve enerji verimliliği gibi konularda orta seviyeli bir başarı göstermiş demektir. Projenin temel önlemlerin ötesine geçtiğini, sürdürülebilir uygulamaları bir araya getirdiğini ve çevre yönetimine önemli bir bağlılığının bulunduğunu anlatır. Binalar karbon ayak izinin azaltılmasına katkı sağlar.

Leed Gold (Altın Sertifika): 60-79 puan aralığına sahip yapılara verilir. Bu sertifikayı alan binalar sürdürülebilirlik açısından neredeyse mükemmel seviyededir. Çünkü projede sürdürülebilirlik konusundaki en iyi uygulamalar kapsamlı şekilde benimsenmiştir. Enerji tasarrufu sağlanmış, su kullanımı azaltılmış, yenilikçi tasarımlarla iç mekânın hava kalitesi iyileştirilmiştir. Leed Gold sertifikasını alan projeler sürdürülebilirlik konusunda diğer yapılara örnek gösterilebilir.

Leed Platinum (Platin Sertifika): En yüksek sertifika seviyesi olan Leed Platinum, 80 ve üzeri puan alan projelere verilir. Bu; projede en son, en gelişmiş yeşil bina teknolojilerinin ve uygulamalarının kullanıldığı anlamını taşır. Sertifikaya sahip binalarda enerji verimliliği üst seviyededir. Su kullanımı ve karbon emisyonu en aza indirilmiştir. Ayrıca bu binalarda yaşayan insanların sağlığı ve refahı da garanti edilir. Altın sertifikalı projeler olumsuz çevresel etkileri azaltmalarının yanı sıra sürdürülebilirlik ve yeşil bina tasarımları konusunda da yeni standartlar ortaya koyar. Böylece yeşil binalarda mükemmelliği yakalama noktasında diğerlerine ilham kaynağı olur.

Tüm projeler gerekli minimum koşulları sağladıkları sürece Leed Serfikası için başvuruda bulunabilir. Derecelendirme sistemi için kullanılan kriterler çeşitli kategorilere ayrılır ve her kategori farklı şekilde puanlanır. Konum ve ulaşım, su verimliliği, sürdürülebilir sahalar, bölgesel öncelik, inovasyon, malzeme ve kaynaklar, enerji ve atmosfer ile iç mekan kalitesi ana kategorileri oluşturur.

Eğer binalar zaman içerisinde bir üst sertifika için gerekli olan koşulları sağlamaya devam ederse puanı artırılabilir. Örneğin, yalın sertifika almış bir proje gerçekleştirdiği iyileştirmeler sayesinde gümüş sertifikaya ya da daha üst seviyelere geçiş yapabilir.

Leed Sertifikası’nı Almak İçin Gerekenler Nelerdir?

USGBC tarafından belirlenen Leed Sertifikası gereklilikleri ne kadar mükemmel şekilde yerine getirilirse binanın alacağı puan da o kadar yüksek olur. Projelerde uyulması gereken gerekliliklerden bazıları şöyle sıralanabilir:

• Sürdürülebilir bir alan seçilmesi gerekir. Bu kapsamda toprak erozyonunu engellemek ve inşaat kaynaklı oluşan kirliliği en aza indirmek ön koşuldur.
• Ekolojik sistemlerin ve doğal alanların korunmasına özen gösterilmelidir.
• Su kaynaklarının korunmasına yardımcı olmak amacıyla atık suları geri dönüşümle doğaya kazandırmak, artıma tekniklerini artırmak, su tüketimini azaltmak gibi adımlar atılmalıdır.
• Hem tasarım hem kullanılan sistemler bakımından enerji tasarrufu yapılmalıdır.
• Malzemeler hem kullanımı hem temini aşamasında çevreye minimum düzeyde zarar vermelidir. Ayrıca bu malzemeler ömrünü tamamladığında geri dönüştürülebilir nitelikte olmalıdır.
• Taze hava sirkülasyonuyla iç mekânın hava kalitesi iyileştirilmelidir.
• Yenilikçi teknolojiler kullanılmalı, sürdürülebilirlik ilkelerine bağlı kalan tasarım çözümleriyle olumsuz çevresel etkiler azaltılmalıdır.

Derecelendirme sistemi sürekli güncelleniyor ve USGBC, 2025 yılı itibarıyla Leed v5 olarak isimlendirdiği yeni çerçeveyi yayımlamayı planlıyor. Güncellenen gereklilikleri USGBC’nin resmî web sitesi üzerinden takip edebilirsiniz.

Leed Sertifikası Başvurusu Nasıl Yapılır?

Leed Sertifikası’na başvurmak için önce binaya uygun derecelendirme sistemini bilmek gerekir. Bu derecelendirme sistemlerinden bazıları şunlardır:

LEED BD+C: Bina tasarımını ve inşaatını kapsar. Yeni inşa edilecek ya da büyük ölçüde yeniden tasarlanacak binalar için uygundur.

LEED O+M: Bina işletmesini ve bakımını kapsar. Önceden inşa edilmiş binaların su, enerji ve malzeme verimliliğinin artırılması; iç mekândaki hava kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla başvurulabilir.

LEED ID+C: İç mekân tasarımını ve inşaatını kapsar. Ticari binaların iç mekân tasarımının sürdürülebilirlik ilkelerine uygun şekilde yapılması sürecinde başvurulabilir. Ayrıca otelcilik ve perakende uygulamalarını da içerir.

LEED ND: Konut veya konut dışı kullanımlarını, yeni arazi geliştirme projelerini veya bunların karışımını içerir. Başvurulacak proje, planlama veya inşa gibi geliştirme süreci aşamalarından herhangi birinde olabilir.

LEED Homes: Tek bir ailenin yaşadığı binaların yanı sıra çok ailenin yaşadığı alçak veya orta katlı binalar için de uygundur.

Projeye uygun derecelendirme sistemini belirledikten sonra başvuru işlemlerinizi USGBC’nin resmî web sitesi üzerinden gerçekleştirebilirsiniz. Başvuru sürecinde istenilen belgelerin eksiksiz şekilde hazırlanması ve sisteme yüklenmesi başvuru sürecinin başarılı sonuçlanması açısından kritik öneme sahiptir. Bu noktada;

• Öncelikle kredilere ait veriler değerlendirme için Leed sistemine yüklenir.
• Belirli bir süre sonunda değerlendirme birimi tarafından bir rapor hazırlanır ve puanlar belli olur.
• Gerekli durumlarda projenin detaylarıyla ilgili bazı sorular sorulabilir. Tüm sorular cevaplandıktan sonra ya projeye Leed Sertifika’sını alabileceği bir puan verilir ya da başvuru reddedilir.
• Proje puan alırsa bu puana karşılık gelen sertifikayla ödüllendirilir.

Türkiye’de Bulunan Yeşil Bina Uygulama Örnekleri

Türkiye’de yüzlerce bina Leed Sertifikası’na sahip. Bunlardan biri de Sabiha Gökçen Havalimanı Terminal Binası. Yapı, 66 puanla altın sertifikanın sahibi.

Bina, enerji verimliliği için incelenerek mevcut sistemlerin ve ekipmanların durumu değerlendirildi. Bunların optimum düzeyde verimlilik sağlaması için ilk olarak düşük maliyetli iyileştirmeler yapıldı. Ayrıca ilerleyen dönemde hayata geçirilmek üzere daha kapsamlı geliştirme programı hazırlandı.

Terminal binasında sera gazları envanteri oluşturulup bunlar takip edildi. Böylece kriterlere uygun seviyede emisyon oranına ulaşıldı. Dış aydınlatmada çevresel sürdürülebilirliğe ve enerji verimliliğine katkı sağlanması için gökyüzünde ışık kirliliği yaratmayan armatürler seçildi. İç aydınlatmadaysa LED dönüşümü yapıldı.

Bunun yanı sıra binadaki su armatürlerinde ve su harcayan sistemlerde, yeşil bina standartlarının da %25’in üzerinde iyileştirmeler yapıldı. Ayrıca sert zeminlere düşen yağmur suyunun filtrelenerek depolanması ve bu suyun peyzaj için kullanılması sağlandı.

Benzer şekilde İstanbul Havalimanı Türk Hava Yolları İç Hatlar Lounge ve operasyon merkezi gibi binaları da leed sertifikasına sahip binalar arasında yer alıyor.

Karbon ayak izini minimuma indirmek, doğal kaynakları korumak, sürdürülebilirliğe özen göstermek gibi adımlar daha temiz, yeşil ve sağlıklı bir dünya için son derece kritik. Siz de kuruluşunuzun karbon ayak izini herhangi bir danışmanlık almadan öğrenmek isterseniz QuickCarbon’u tercih edebilirsiniz. ISO 14064-1: 2018 standardına ve GHG protokolüne göre kurumsal karbon ayak izinin hesaplanıp raporlamasına imkân sağlayan yazılımımız sayesinde karbon emisyonunu azaltmak için stratejiler belirleyebilir veya bunların olası etkilerini değerlendirebilirsiniz.